W związku z trwającą w S24 i gdzie indziej dyskusją na temat ekscesów przestępczości w Szwecji, zwłaszcza wśród imigrantów, śzczególnie zaś imigrantów z Bliskiego Wschodu zwróciłem się o komentarz do profesora Uniwersytetu Sztokholmskiego, Jerzego Sarneckiego, który jest niekwestionowanym specjalistą w dziedzinie kryminologii.
Oto moje pytania, odpowiedź profesora i wreszcie mój komentarz do niektórych aspektów dyskusji oraz zestaw linków.
Szanowny Panie
Szwecja stała się negatywnym przykładem jeśli chodzi o przestępczość i nieudaną integrację. Wygląda jak istniała olbrzymia niezaspokojona potrzeba przerażających faktów o Szwecji, rozpowszechnianych w tzw alternatywnych mediach (internet) ale również w prasie papierowej o dobrej renomie.
Ten obraz nie zgadza się z moimi osobistymi doświadczeniami 37 lat spędzonych w Szwecji, która, przynajmniej według moich obserwacji, jest ekstremalnie bezpiecznym krajem.
Pisze się, że Szwecja prowadzi w statystyce gwałtów w Europie i reszcie świata (Lesotho ma byc na miejscu 1) jeśli chodzi o liczbę gwałtów – 53,2 na 100 000 mieszkańców, a w liczbach absolutnych 6620 w roku 2014. Szwecja odróżnia sie pod tym względem od innych krajów nordyckich, gdzie frekwencja gwałtów jest o wiele niższa. Jak można wytłumaczyć różnicę w stosunku do np Danii lub Norwegii, bardzo bliskich Szwecji społecznie i kulturowo?
Dalej twierdzi się, że większość gwałtów jest popełniana przez mężczyzn pochodzących z Bliskiego Wschodu o5raz Afryki Północnej. Różne liczby są w obiegu, czasami 61%, kiedy indziej 77,6% gwałtów popełniancy jest rzekomo przez mężczyzn z tych rejonów świata. Te dane mają pochodzić z dwóch raportów o przestępczości wśród imigrantów opublikowanych przez BRÅ (Brottsförebyggande Rådet – Rada Zapobiegania Przestępczości) w latach 1996 i 2005. Te raporty są podstawą dla twierdzeń, że imigranci są nadreprezentowani w statystykach przestępczości 2 razy w stosunku do reszty. Ten wskaźnik jest jednak niższy dla dzieci imigrantów. Jeśli zas chodzi o poważną przestępczość (rabunek, pobicie, zabójstwo oraz morderstwo i gwałt) nadreprezentacja jest 4-5 razy wieksza.
Czy te interpretacje raportów z 96 i 05 sa prawidłowe?
Według np amerykańskich studiów imigranci są niedoreprezentowani w statystykach przestępczości w USA. Czy istnieje wyjaśnienie tych różnic?
Jak duża część społeczeństwa jest zamieszana w przestępczość w ogólności, a jaka część popełnia owe poważne przestępstwa (grovt rån, grov misshandel, dråp och mord samt grov våldtäkt)?
Poza tym otrzymałem pytanie o polską przestępczość w Szwecji. Czy istnieją jakieś dane porównawcze?
Jeśli ten obraz przestępczości w Szwecji ogółem, a w szczególności przestępczości imigrantów nie zgadza sie z rzeczywistością dlaczego nie robi się nic by go skorygować?
Odpowiedź Jerzego Sarneckiego:
Hej,
Zadałeś wiele skomplikowanych pytań. Niektóre z twierdzeń w twoim tekście są prawidłowe, inne nie. Niestety trudno jest udzielić krótkich i wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie. Postaram się odpowiedzieć na najważniejsze.
Generalnie rzecz biorąc wiele z tego co się twierdzi o przestępczości w Szwecji (szczególnie w sieci) jest tendencyjne, z zamiarem zdyskredytowania imigracji (w szczególności imigracji z Bliskiego Wschodu i Afryki) jak i Szwecji jako liberalnego społeczeństwa dobrobytu.
Wiemy, ogólnie rzecz biorąc, że przestępczość w Szwecji jest mniej więcej na tym samym poziomie o w innych porównywalnych krajach i że, jeśli chodzi o poważne przestępstwa przeciw mieniu (zabór z użyciem siły) i przeciw zdrowiu (ciężkie pobicie), wykazują one, od początku lat 90-tych powoli opadający trend. Najbardziej zauważalny jest spadek dotyczący przemocy ze skutkiem śmiertelnym.
Jeśli chodzi o kwestię gwałtów to zgadza się, że w porównaniu z innymi krajami, mamy wysoką liczbę zgłoszonych gwałtów (zgłoszeń na policję). Wynika to z kilku czynników. Nasze prawodawstwo ma bardzo szeroką definicję gwałtu w porównaniu np z naszymi sąsiadami. Ta definicja została zresztą w ostatnich latach bardzo rozszerzona. Szwedzkie kobiety są bardzo świadome swoich praw i nie wahają się zgłaszać tego, co ich zdaniem jest napaścią na tle seksualnym. Większość zgłaszanych napaści jest mniej poważnego charakteru. Ogólnie rzecz biorąc trudno jest robić sensowne międzynarodowe porównania rejestrowanej przestępczości z powodu róznic w prawodawstwie i sposobu przedstawiania danych statystycznych. Można przyjąć, że w biedniejszych krajach (np Lesotho) popełnianych jest wiele gwałtów, lecz mało jest zgłaszanych.
Zgadza się jednak, że osoby urodzone poza Szwecją są silnie (5 razy) nadreprezentowane wśród podejrzanych o gwałt w porównaniu z osobami urodzonymi w Szwecji i posiadającymi szwedzkich rodziców. Pozostałych liczb o odsetku osób o różnym pochodzeniu etnicznym popełniających gwałty w Szwecji nie poznaję i nie wwidzę, żeby pochodziły z raportów Brå (byłem zewnętrznym kontrolantem raportu z 2005). Albo te liczby są zmyślone albo stanowią próby jakiegoś przekalkulowania danych Brå. Nie wiem jednak w jaki sposób te kalkulacje były robione i wątpię, by te liczby były prawidłowe.
Poza tym osoby urodzone zagranicą są podejrzewane o przestępstwo 2,5 raza częściej niż osoby urodzone w Szwecjie ze szwedzkich rodziców. Dzieci imigrantów są również nadreprezentowane choć w mniejszym stopniu. Wszystkie te dane pochodzą z raortów Brå z 1996 i 2005. Nadreprezentacja jest większa gdy chodzi o poważne przestępstwa. Ten obraz nie zmienia się w zasadzie od lat 70-tych, czyli gdy przeprowadzano pierwsze badania tego rodzaju, nawet jeśli typ i natężenie imigracji się zmieniło (zapewne chodzi o zmiany w składzie grup imigrujących do Szwecji – w latach 70-tych była to głównie imigracja zarobkowa z Finlandii, Jugosławii, Turcji itp z pewną domieszką imigracji azylanckiej z Polski i Południowej Ameryki, póxniejsze fale pochodziły ze wszyskich możliwych rejonów świata ogarniętych konfliktami, żeby wymienić byłą Jugosławię, Somalię, Erytreę czy Bliski Wschód – uwaga moja, St. Melsztyński). Prawdą jest rónież ,że obraz w USA jest odmienny. Prawdopodobną przyczyną jest większa przestępczość wśród amerykańskiej ludności (jednak zmniejszająca się) jak również fakt, że USA przeprowadza selekcję imigrantów według kryterium np wykształcenia.
Bardziej interesującym pytaniem nie jest czy imigranci są nadreprezentowani w statystyce (są) tylko dlaczego. Niewiele jest studiów tego rodzaju, ale ja z dwoma kolegami starałem się znaleźć odpowiedź. Nasze badania opublikowaliśmy dwa lata temu (2013) w British Journal of Criminology 53 (3), 456-481).
Resultaty są zgodne z oczekiwaniami, choć wcześniej nie prezentowane; c:a 60 – 80 procent różnic w rejestrowanej przestępczości między urodzonymi zagranicą i w Szwecji ze szwedzkich rodziców jest skutkiem czynników socjo-ekonomicznych i segregacji mieszkaniowej w okjresie dorastania. Dotyczy to mężczyzn. Dla kobiet różnice w ogóle zanikają przy kontroli tych zmiennych. ”Szwedzi” i imigranci, którzy dorastają w Szwecji w podobnych warunkach mają dość podbną rejestrowaną przestępczość. Róznice na poziomie makro zależą w ogólności (choć nie całkiem) od faktu, że imigranci w Szwecji żyją zazwyczaj w gorszych warunkach niż lokalna ludność. Rezultaty dotyczą zarówno przestępczości totalnie jak również badanej osobno dla przestępstw przemocowych, z tym samym rezultatem. Nie mogliśmy zbadać przestępstw seksualnych, bo było ich zbyt mało w naszych materiałach.
Pozostałe róznice w rejestrowanej przestępczości (20-40 jednostek procentowych) pochodzą prawdopodobnie głównie z dyskryminacji imigrantów w systemie prawnym i z różnic kulturowych
Oczywiście, że tylko bardzo niewielka cząstka ludności popełnia poważne/liczne przestępstwa. Ta cześć jest jednak nieco większa wśród imigrantó. Róznice stają się jednak mniejsze dla imigrantów, którzy mieszkają w Szwecji dłużej i dla, jak powiedziano, ich dzieci.
Generalnie poważna przestępczość spada w Szwecji mimo napływu imigrantów i większej ludności. Mamy jednak jeden poważny i rosnący problem. Chodzi o zbrojne porachunki między kryminalnymi grupami w naszych najbiednejszych przedmieściach w rodzaju Rosengård (w Malmö) i Rinkeby (w Sztokholmie). Zgadza się również, że w tych przypadkach przeważająca większość zarówno ofiar jak i sprawców to imigranci i dzieci imigrantów. Fenomen ma związek z poważną przestępczością zorganizowaną i pojawieniem się subkultur przemocowych w tych przedmieściach. To jest bardzo poważny problem, który stanowi porażkę szwedzkiej polityki integracyjnej. Bezrobocie, segregacja mieszkaniowa, niewystarczające wykształcenie, brak związków z resztą społeczeństwa itd wytwarzają tego rodzaju problemy. Znamy to od 100 lat z badań przeprowadzanych w USA.
Na przykładzie USA możemy, między innymi, wyciągnąć naukę, że społeczeństwo wielokulturowe ma wyższy poziom konfliktów (co może prowadzić m.in. do wyższej przestępczości) w porównaniu ze społeczeństwami homogenicznymi. Jednocześnie jednak takie spłeczeństwo odnosi częstokroć większy sukces.
Mam nadzieję, że powyższe jest jakoś zrozumiałe, mimo że nie mogłem poświęcić temu tekstowi tyle czasu ile właściwie mu się należało.
Med vänliga hälsningar
Jerzy Sarnecki
Fil. dr., docent socjologii,
profesor kriminologii na Stockholms Universitet
i Högskolan w Gävle
Moja odpowiedź
Dziękuję za odpowiedź.
Jack pisałem wcześniej moje pytania spowodowane były rozmaitego rodzaju danymi, rzekomo opartymi na danych z raportów BRÅs 96 och 05. Te dane wydają się brać początek w czymś co nzaywa się Gatestone institute http://www.gatestoneinstitute.org/5195/sweden-rape, ale prawdopodobnie wiesz o tym. Niektóre kolportowane są przez np https://muslimstatistics.wordpress.com/2014/05/26/statistics-violent-crime-explosion-in-sweden-from-1975-2012-dominated-by-muslims/ Organizacja, która stoi za raportem wydaje sie mieć własną, ukrytą agendę. Wreszcie swoje oceny zaprezentował anonimowy bloger, tak jak tutaj, dotyczące gwałtów: https://affes.wordpress.com/2012/08/05/invandrarna-och-brotten-5-valdtakt/.
Niestety, tego rodzaju nieuprawnione oceny cyrkulują nie tylko w internecie i tworzą obraz Szwecji.
Przetłumaczę twoją odpowiedź na polski i umieszczę, jak zapowiadałem, na moim blogu. Nie mam zbyt wiele nadziei kogokolwiek przekonać, ludzie pragna krwi, sensacji i przerażających liczb, nie subtelnych analiz.
Mój komentarz dodatkowy, nie zawarty w korespondencji:
Syndrom Ericssona
Pamiętacie telefony komórkowe Ericssona? Były czarne, kanciaste i technicznie najbardziej zaawansowane na świecie. Stworzone przez elitę inżynierów firmy Ericsson dla inżynuieró i ewentualnie bardzo ważnych osobistości w przemyśle i polityce. Mimo technicznego zaawansowania brakowało im podstawowych funkcji (nieważne, uznali inżynierowie) – możliwosści wysyłania i odbierania smsów i tego wężą co tak zabawnie wypełzał poza ekran by znów się pojawic i połknąć własny ogon. Wszystko to miały telefony drobnego konkurenta z Finlandii, fabryki gumiaków o nazwie Nokia. Produkty Nokii zwracały się do pielęgniarek, robotników budowlanych i przede wszystkim do młodzieży. Ericssonowi brakowało TEGO, Nokia TO miała i TO było tą różnicą.
No, wszystko jest już historią.
Szwecja ma bardzo profesjonalną organizacje do badania zjawiska przestępczości. Od czasu do czasu publikowane są doskonałe, pogłębione analizy tego i owego. Są czarne, kanciaste i skierowane są do bardzo ważnych decydentów. Instytucja nazywa się BRÅ. Ale BRÅ nie potrafi mediów socjalnych czy alternatywnych, jak są niekiedy nazywane. Tam królem jest Affe z wordpressa. Nie słyszeliście o Affem? To przecież Affe cytowany jest w tysiacach blogów, komentarzy, wpisów na całym świecie. To Affe rozpowszechnia „prawdziwy obraz Szwecji”. Według tego obrazu Szwecja jest krajem upadłym, na granicy religijnej wojny domowej, gdzie hordy muzułmanów gwałcą szwedzkie kobiety. Według Affego Szwecja prowadzi w statystyce gwałtów na świecie. To według Affego muzułmanie popełniają 77,6% gwałtów w Szwecji. Imponująca dokładnoiść, zwłaszcza jeśli przyjrzeć się bliżej metodologii Affego. On tę liczbę sobie ocenił (har skattat). Ocenil. Wziął z powietrza, wydłubał z nosa, zmyśłił. Co prawda powołuje się na raporty BRÅ, ale w tych raportach tej liczby nie znajdziecie. Dlaczego? Dlatego, że Affe ją zmyślił.
Ale to Affe ze swoimi zmyśleniami jest waszym autorytetem. Przecież on nie prowadzi własnych badań, on tylko „ocenia” a następnie zapisuje to kolorowymi diagramami w excelu. To wszystko. Zmyślenia i excel.
A skoro już jesteśmy przy zmyśleniach. Nasz kolega, Tomek Laskus, napisał coś takiego: Okazuje się, że aż 77,6% gwałtów popełniają muzułmańscy imigranci. Stanowią oni ok. 4,4% szwedzkiej populacji, jeżeli więc odejmiemy kobiety i dzieci (te grupy raczej gwałtów nie dokonują), możemy odpowiedzialnie założyć, że ponad 77% gwałtów popełnia około 2% populacji (muzułmańscy imigranci płci męskiej, nastolatkowie, młodzi dorośli lub dorośli – czyli dokładnie ci, którzy stanowią 70-80% odwiedzających nas obecnie uchodźców).
Nie wiem, czy te 2% to jest własna idea kolegi Laskusa czy podobnie jak reszta danych ma swoje źródło u anonimowego szwedzkiego Affego. Ale chwila – 2% populacji Szwecji to około 180 000. I teraz – te 180 000 muzułmańskich osesków, nastolatków, dorosłych i starców popełniło w 2014 roku 5137 (77,6% ogółu) gwałtów i innych karalnych czynów seksualnych? To oznacza, że każdy czyn był popełniany przez 36,06 muzułmanina (wliczając oseski i starców). Naprawdę daliście sobie wmówić tę bzdurę? Przecież jest zupełnie inaczej. Nawet biorąc te liczby o 5137 gwałtach popełnionych przez muzułmanów oznacza to, że 175 000 nie popełniło gwałtu. Nawet biorąc na poważnie te wyciągnięte z jakiejś czarnej czeluści dane procentowe.
http://tomek.laskus.salon24.pl/667950,multikulti-po-szwedzku
Ktoś powie – ale reszta się zgadza? Na tym właśnie polega ta metoda dezinformacji. Część się zgadza, część jest naciąganą interpretacją, część jest pospolitym zmyśleniem. Gdyby wszystko było zmyśleniem niewielu dałoby się złapać na manipulacje.
Wiem z własnego doświadczenia, że Szwecja jest ekstremalnie bezpiecznym krajem, na granicy neurozy. Wiem z doświadczenia, że przeważająca część mieszkańców przedmieść – w tym wielu Polaków – wsiada wczesnym rankiem do pociągów metra by się rozjechać do miejsc pracy na terenie Wielkiego Sztokholmu. Wiem, że te dzielnice, wyłączając pewne kryminalne grupy walczące między sobą o wpływy z przestępczej przedsiębiorczości, nie są mniej bezpieczne niż, powiedzmy, okolice Stureplan w Sztokholmie. Wiem również, że dane Affego (i nie tylko jego. Ma wielu naśladowców) są w dużej mierze nadinterpretacjami, manipulacjami i kłamstwami.
Wiem, że Szwecja zmieniła swoje prawodawstwo dotyczące przestępstw seksualnych i że rózni sie ono znacznie od prawodawstwa nawet sąsiednich krajów nordyckich. Znam przyczyny tych zmian, pamietam, kiedy rozpoczynały się kampanie wzywające do zmian, pamiętam również to pierwsze wydarzenie, które zapoczątkowało serię zmian. Mogę rozumieć (w poważnym stopniu fałszywą moim zdaniem) troskę o ofiary przestępstw seksualnych, ale istnieje olbrzymia różnica, niezależnie od tego jak ofiara nadużyć seksualnych czuje się upokorzona i jak bolesne są jej przeżycia, między nadużyciem a pobiciem do utraty przytomności, groźbą śmierci, upokorzeniem poza wyobrażalne granice i nieopisywalną przemocą.
Ale – to Affe tworzy obraz Szwecji, nie raporty BRÅ. Wiem, że rzeczywistość mediów socjalnych jest brutalna, że jest się narażonym na hejt internetowy, że są one areną dla osób pokręconych lub złych. Ale jeśli nie chcesz sie pobrudzić to przegrasz w nich.
Wreszcie na koniec linki do wzmiankowanych raportów.
Tutaj linki do raportu i abstraktu raportu z 2005:
https://www.bra.se/download/18.cba82f7130f475a2f1800012697/2005_17_brottslighet_bland_personer_fodda_sverige_och_utlandet.pdf
https://www.bra.se/download/18.cba82f7130f475a2f1800025850/1371914734437/2005_crime_among_persons_born_in_sweden_and_other_countries.pdf
I do raportu z 1996 (angielski abstrakt jest na kilku ostatnich stronach, od strony 60)
http://www.pdf-archive.com/2011/05/08/br-1996-2-invandrares-och-invandrares-barns-brottslighet-1/br-1996-2-invandrares-och-invandrares-barns-brottslighet-1.pdf
Statystyki przestępstw seksualnych. Po szwedzku:
https://www.bra.se/bra/brott-och-statistik/valdtakt-och-sexualbrott.html
